Ti?u s? Thánh Phaolô LÊ B?O T?NH
Linh m?c - (1793-1857)

T? ?n si d?n t? d?o

Kh?i d?u là v? ?n tu, k?t thúc là v? t? d?o. Hai h́nh ?nh nhu có v? khác bi?t nhau. Nhung d?i v?i thánh Phaolô Lê B?o T?nh, di?u quan tr?ng dâu có ph?i là h́nh ?nh, là l?i s?ng, mà chính là NI?M TIN: Thiên Chúa là t?t c?. L?i s?ng có th? thay d?i nhung ni?m tin m?i là n?n t?ng chính y?u. Chính ni?m tin dó dă d?n d?t cu?c d?i Phaolô T?nh, t? m?t v? ?n si tr? thành m?t v? linh m?c nhi?t thành truy?n giáo, m?t giáo su t?n t?y và sau cùng d?n phúc t? d?o vinh quang.

R?ng v?ng và s? m?ng

Phaolô Lê B?o T?nh sinh nam 1793 t?i xă Trinh Hà, huy?n Hoàng Hoá, ph? Hà Trung, t?nh Thanh Hoá, là con th? ba trong gia d́nh công giáo. Nam 12 tu?i c?u vào ? v?i cha Du? x? B?ch Bát, sau ba nam c?u du?c cha g?i di h?c t?i ch?ng vi?n Vinh Tr? (Nam Đ?nh). Trong ch?ng vi?n c?u là m?t ch?ng sinh guong m?u. Trí khôn b́nh thu?ng nhung c?u hon h?n anh em v? s? cham ch?, v? tinh th?n d?o d?c, hăm ḿnh, c?u an chay các ngày th? sáu, dánh t?i và n?m d?t. Khuynh hu?ng s?ng kh? h?nh là bu?c d?u d?n d?n ư d?nh ?n tu c?a thày T?nh.
Có th? nói Lê B?o T?nh là m?t con ngu?i m?n yêu Thiên Chúa tri?t d?. Thày dă cuong quy?t hi?n dâng cu?c d?i cho Chúa. Thày dă ch?n Chúa và th? hi?n di?u ?y cách tr?n v?n. Chính v́ th? thày tích tr? com khô, âm th?m r?i b? ch?ng vi?n vào sâu trong r?ng v?ng d? có d?p c?u nguy?n và k?t hi?p m?t thi?t d?i v?i Thiên Chúa b?ng d?i s?ng kh?c kh? trong cô t?ch.
Th? nhung dâu ph?i ai cung có quy?n s?ng d?o d?c theo ư riêng. Thiên Chúa m?i g?i con ngu?i c?ng tác v?i Chúa vào công tŕnh c?u chu?c c?a ngài, th́ chính ngài x?p d?t công vi?c cho h?. Chính v́ v?y Đ?c Cha Longer Gia dă ch? th? cho các cha trong giáo ph?n: "N?u thày T?nh d?n xung t?i, không linh m?c nào du?c quy?n gi?i t?i, ph?i b?o thày d?n g?p Đ?c Cha ngay".
Và v? ?n si d?o d?c ?y dă t́m ra ư Chúa qua v? Giám M?c. M?t nam tr?i quen v?i r?ng sâu, gi? dây thày ph?i t? giă d? dón nh?n nh?ng hy sinh m?i, nh?ng công tác mà Giáo H?i dang c?n d?n thày.

V? tông d? d?t Lào

Đ? chu?n b? cho nh?ng công tác l?n lao hon, Đ?c Cha cho thày T?nh v? ti?p t?c h?c th?n h?c, lănh các ch?c nh?, d?ng th?i ti?p t?c d?y h?c. Đ?c Cha Havard Du, k? v? Đ?c Cha Gia, c? thày sang Macao d? nh?n nh?ng kho?n tr? c?p cho giáo ph?n. Hai chuy?n di trong hai nam, d?ng th?i cung là hai l?n thoát ch?t kh?i tay cu?p bi?n và giông t?.
Nam 1837, Đ?c Cha d? ra chuong tŕnh truy?n giáo t?i Lào, thày T?nh dă hang hái lên du?ng. Sau m?t nam ho?t d?ng th?y vi?c ti?n tri?n t?t d?p, thày tr? v? giáo ph?n xin Đ?c Cha phái thêm ngu?i di truy?n giáo. Th? nhung t́nh h́nh trong nu?c dă thay d?i. Thi hành l?nh vua quan T?ng d?c Tr?nh Quang Khanh lúc dó ra l?nh c?m d?o g?t gao. Cha Mai Nam, ông Trùm Đích, ông Lư M? b? b?t và t? d?o, ch?ng vi?n Vinh Tr? ph?i dóng c?a, Đ?c Cha cha Du ph?i ?n lánh và qua d?i ngày 05-07-1838. Đ?c Cao ch?u t? d?o không k?p nh?n nhi?m v?. V́ v?y doàn truy?n giáo ? Lào ph?i d?ng l?i và tr? v? nu?c, chu?n b? nh?n công tác m?i.

Vào tù l?n th? nh?t và luu dày

Đ?c Cha Retordd Liêu, ngu?i k? v? Đ?c Cha Du, c? thày T?nh di d?y giáo lư tân ṭng t?i làng Th?ch T?, x? Bích Tŕ, t?nh Hà Nam. Cu?i nam 1841, Lư tru?ng làng Th?ch T? dă ŕnh b?t du?c thày T?nh. Giáo h?u dem ti?n n?p quan mong chu?c du?c thày, nhung thày t? ra khí khái nói v?i quan: "N?u ch? có ti?n mà tha th́ tôi không mu?n".
Th? là thày T?nh b? gi?i v? Tu?n ph? Hà Nam, r?i lên Hà N?i. ? dâu con ngu?i m?nh kh?nh ?y, v?i y ph?c thô so, luôn di chân d?t, c? deo gông nhung tâm h?n chính tr?c và cuong quy?t. Các v? quan hùng h? nhung không th? nào khu?t ph?c n?i. H? ch? c̣n cách là d? án v? kinh xin tr?m quy?t. Nhung r?t may, khi vua Thi?u Tr? lên ngôi, b?u khí ác c?m v?i d?o dă gi?m di. Sáu l?n quan d? án vào kinh, c? sáu l?n không du?c ch?p thu?n, d? d?n l?n th? b?y chuy?n thành án luu dày chung thân ? Phú Yên (B́nh Đ?nh).
Trên du?ng luu dày, ngu?i có thân h́nh m?nh mai nhung tâm h?n cuong ngh? ?y, luôn ch?ng t? ḷng trung thành qu? c?m v?i chân lư d?c tin ḿnh dang theo. Thày dă m?nh li?t ph?n d?i khi ngu?i ta g?i "Gia Tô t? d?o", d?ng th?i gi?i thích v?i m?i ngu?i v? tôn giáo c?a ḿnh.
Th?i gian phát luu không lâu th́ vua Thi?u Tr? bang hà (04-11-1847). Vua T? Đ?c lên k? ngôi và ban ân xá, gi?i phóng tù nhân. Tr? v? giáo ph?n trong ni?m vui khôn xi?t c?a nhi?u ngu?i, thày T?nh vâng l?i Đ?c Cha lănh ch?c linh m?c, khi dă 56 tu?i. Kho?ng m?t nam sau, v? tân linh m?c du?c gi? ch?c giám d?c kiêm giáo su ch?ng vi?n Vinh Tr?. Nh? tru?c dây dă t?ng là ân nhân ch?a b?nh dau m?t cho quan T?ng Đ?c Nam Đ?nh Nguy?n Đ́nh Hung, nên cha giám d?c dă xin du?c gi?y phép cho ch?ng vi?n ho?t d?ng m?t cách bán công khai, du?i h́nh th?c m?t tru?ng d?y ch? Nho và thu?c.

Chân dung cha Phaolô T?nh

Tho?t nh́n ngu?i ta có th? nh?n th?y Phaolô T?nh là m?t linh m?c có thân h́nh dong d?ng cao g?y gu?c, dáng v? d?o m?o, kh?c kh?. Nhung ch? nh?ng ai g?p g? cha m?i nh?n ra dó là m?t v? linh m?c d?y ḷng nhân ái, gi?n d?, khôn ngoan, t?ng tr?i. Có l? nh?ng bu?c thang tr?m dây dó cùng v?i s? tu?i khá cao khi lănh ch?c linh m?c, dă ?nh hu?ng t?i nhi?u cu?c d?i tông d? c?a cha. Ngài t?n d?ng th?i gi? th?t khít khao, c?t sao d?t du?c ích l?i t?i da. Trong nh?ng nam tháng d?m nhi?m ch?ng vi?n Vinh Tr? v?i bao công vi?c, th? mà giám d?c v?n thu x?p du?c th?i gi? d? vi?t lách. Ta có th? k? nh?ng tác ph?m c?a cha:

- Phúc âm d?n gi?i
- Giáo lư d?i cuong
- Và L?c v?n luong tâm: g?m nh?ng l?i khuyên th?c hành d? giúp xa lánh t?i tr?ng và d?n ḿnh ch?t lành.

Trong khi hu?ng d?n ch?ng sinh, cha thu?ng khuyên các thày ph?i gi? k? lu?t, v́ chính cha dă có kinh nghi?m sâu s?c: K? lu?t là ân nhân giúp th? hi?n ḷng m?n Chúa, nâng d? d?i tu. Đàng khác cha c̣n chú tâm hu?n luy?n ch?ng sinh v? d?i s?ng c?u nguy?n. Theo cha m?t nhà truy?n giáo mà không quư tr?ng vi?c c?u nguy?n th́ l?i gi?ng s? không có s?c thuy?t ph?c. Lúc này, tuy không c̣n tr?c ti?p coi sóc các giáo h?u, nhung cha T?nh r?t siêng nang gi?i t?i, giúp d? các tâm h?n ḥa gi?i v?i Chúa. M?t khía c?nh khác trong d?i cha Phaolô T?nh là ḷng yêu m?n Thánh Giá. B?t c? noi nào cha dă t?ng s?ng, d?u có bóng dáng c?a cây Th?p Giá. Sau này, khi b? b?t các quan th?y cha có nhi?u cây Th?p Giá quá, li?n kháo nhau: "Ông c? này nghi?n Thánh Giá".
Đúng v?y, không ph?i cha "nghi?n" Thánh Giá b?ng cách d?ng thánh giá kh?p noi, nhung v́ ḷng tôn kính cu?c t? n?n Chúa Kitô, d?ng th?i ao u?c s?ng cu?c d?i Thánh Giá, mong mu?n ḿnh du?c góp ph?n vào ḍng máu c?a Thày Chí Thánh dă d? ra d? c?u chu?c tr?n gian. Ḷng yêu m?n ?y dă b?c l? qua n?p s?ng th?t nhi?m nh?t, c? khi c̣n làm thày s?ng ?n tu, cung nhu khi làm cha giám d?c ch?ng vi?n. B?a an thu?ng nh?t c?a cha là vài chén com v?i chút nu?c m?m và dia rau xanh. Cha thu?ng ng? ngh? du?i d?t, ít khi ch?u n?m giu?ng. Thân xác cha hao ṃn, nhung bên trong v?n ch?a d?ng m?t tâm h?n mănh li?t, m?t trí thông minh s?c s?o.
Cha s?ng nhi?m ng?t d?n quên thân ḿnh, nhung l?i lo l?ng cho ngu?i khác. Cha thu?ng tham vi?ng, an ?i, ban các bí tích, giúp d? ngu?i nghèo, nh?t là các b?nh nhân, k? c? nh?ng ngu?i b? b?nh nan y nhu phong cùi. Có th? nói cha Lê B?o T?nh dă t? d?o ngay trong cu?c s?ng, tru?c khi du?c phúc th?c s? d? máu v́ d?c tin trung kiên.

B? b?t l?n th? hai

Nam 1857, hai cha K? và H?o v? t? ch?c l? t?i nhà th? Phát Di?m. D?p này, ngoài thánh l? c̣n có nh?ng cu?c ru?c long tr?ng. Bi?n c? r?m r? này b? báo cáo xuyên t?c v?i viên quan Ninh B́nh r?ng: "C? d?o khao quân". Quan quân li?n kéo v? Phát Di?m vây b?t, nhung hai cha K? và H?o dă v? Vinh Tr? r?i, nên h? g?i gi?y yêu c?u quan Nam Đ?nh di b?t hai linh m?c dó. Quan T?ng d?c Nam Đ?nh Nguy?n Đ́nh Hung v?n c̣n nh? ân t́nh v?i cha Lê B?o T?nh (v? ân nhân dă ch?a m?t cho ḿnh), nên dă c? g?ng ngan c?n nhung không du?c. K? ho?ch vây b?t du?c ?n d?nh vào ngày 27-02-1857 do quan ph? Nghia Hung ch? huy.
Trong khi dó, quan t?ng d?c dă nh? ngu?i báo tin cho cha T?nh ? Vinh Tr?, nhung v́ ngu?i dó b?t ung b? b?nh n?ng không di báo du?c, bên ch?ng vi?n Vinh Tr? v?n sinh ho?t b́nh thu?ng khi quan quân vây kín làng. Sau m?y phút h?i ư, Đ?c cha Liêu và các cha d?ng ư ch?y tr?n, ch? d? m?t ḿnh cha T?nh ? l?i d?i phó, v?i hy v?ng tránh du?c nh?ng tàn phá. Cha T?nh b́nh tinh m?i quan ph? Nghia Hung và ông Phán Tr? vào pḥng u?ng nu?c, r?i tŕnh bày gi?y phép c?a quan T?ng Đ?c. Tuy nhiên v́ trong nhà có nhi?u d? "qu?c c?m" nhu sách La tinh, d? l? và nhi?u v?t d?ng khác t? nu?c ngoài g?i d?n, nên quan ph? cho l?p biên b?n, và yêu c?u cha T?nh ra t?nh d? di?u tra thêm.
Tru?c khi di, cha T?nh vào nhà th? c?u nguy?n và giă t? các ch?ng sinh, nh?ng ngu?i con yêu quư nh?t c?a cha. Đ?c cha Liêu có t́m cách chu?c l?i cha T?nh tru?c khi b? gi?i lên t?nh, nhung không thành công. Đ?c cha li?n cho ngu?i báo tru?c v?i quan T?ng Đ?c d? nh? quan lo li?u. Hôm sau, ông Phán Tr? gi?i cha T?nh ra t?nh. T? gi?y phép mà quan T?ng Đ?c c?p cho cha T?nh d? dua ông vào th? k?t. Các quan khác nghi ông dă nh?n du?c m?t kho?n ti?n khá l?n.
Quan T?ng d?c lâm vào t́nh th? khó x?. Ông bi?t rơ cu?c d?i, thân th? c?a cha T?nh, th? mà chính quan Thu?ng Hung l?i là ngu?i h?i cung cha. Tru?c ṭa, quan không g?n h?i ǵ c?, ch? xin cha quá khóa th́ s? tha v?. Nhung cha T?nh v?i tu cách m?t linh m?c làm sao có th? ch?p nh?n l?i d? ngh? ?y.
Nam ngày sau, cha T?nh l?i du?c dua ra tru?c công du?ng. Cung m?t câu h?i và cung m?t ḷng son s?t dó. Khi du?c l?nh vi?t l?i b?n lư l?ch, cha v?n xác nh?n ḿnh là linh m?c. Quan Thu?ng Hung khuyên cha không nên vi?t th?, ch? nên khai là giáo h?u chuyên d?y ch? nho và làm thu?c m?i hy v?ng thoát kh?i án ch?t. Đáp l?i, cha cám on ḷng t?t c?a quan, v?n gi? y l?i khai v́ cho dó là m?t vinh d? l?n lao. Cha s?n sàng ch?u d?ng t?t c? là v́ vinh d? ?y. L?n cu?i cùng, quan Thu?ng Hung t́m cách c?u g? v? ân nhân c?a ḿnh. Chính tay ông vi?t b?n án và di?n thêm ? du?i: "Xét r?ng Lê B?o T?nh dă ngoài 60 tu?i, chi?u theo lu?t nu?c, không nên x? t? nh?ng ngu?i già nua tu?i tác nhu th?, xin c? giam ? Nam Đ?nh và c? gi? ? dó là ti?n nh?t".

Linh h?n tôi thu?c v? Chúa

Trong khi ch? d?i vua tr? l?i v? b?n án, cha T?nh b? giam ? Tr?i V?. V?i cha, 37 ngày s?ng t?i dây là co h?i d? cha c?ng c? d?c tin cho các anh em y?u du?i, t́m cách li?u cho h? lănh du?c luong th?c tinh th?n cung nhu nh?ng tr? giúp v? v?t ch?t. Nh? dó, h? thêm can d?m làm ch?ng cho Chúa trong nh?ng giây phút bi thuong nh?t. V? ph?n cha, dây là d?p chu?n b? l?n cu?i d? x?ng dáng v?i di?m phúc t? d?o mà cha h?ng ao u?c. Cha s?a so?n cho gi? phút dó m?t cách d?u d?n b?ng vi?c d?c kinh nguy?n ng?m. Chính khi c?ng c? ḷng can d?m noi ngu?i khác, cung là lúc cha c?ng c? ḷng ḿnh. Trong nh?ng ngày này, cha không th? nào quên du?c doàn con thân yêu ? ch?ng vi?n Vinh Tr?. Tru?c khi b? x? án 12 ngày, cha vi?t cho các ch?ng sinh m?t tâm thu r?t c?m d?ng và chan ch?a nh?ng tu tu?ng d?o d?c.
Ngày 05.04.1857, án ra t?i t?nh, ngu?i h?i h?p nh?t là quan T?ng d?c. Vua c?i án giam thành án t? h́nh tr?m quy?t. Nh?n du?c b?n án, quan Thu?ng c? g?ng m?t l?n chót b?ng cách khuy?n d? cha T?nh xu?t giáo. Nhung làm sao cha l?i ch?p nh?n ? C? m?t d?i dă t?n t?y v?i Thiên Chúa, c? m?t d?i khát khao mong ch? di?m phúc l?n lao này, d?n nay s?p du?c to?i nguy?n, l? nào l?i b? di ? Cha t? t?n dáp l?i l?i quan:
"Tôi xin chân thành cám on quan, v?n luôn có ḷng t?t t́m cách c?u tôi. Thân xác tôi ? trong tay quan, xin làm kh? nó tùy ư, tôi r?t vui ḷng, không oán than ǵ. Nó ch?t di nhung mai ngày s? s?ng l?i trong vinh quang. C̣n linh h?n tôi là c?a Thiên Chúa, không có ǵ làm tôi hy sinh nó du?c, không ai có th? lay chuy?n ḷng tin tu?ng c?a tôi. Đ?o Thiên Chúa là chính d?o, là d?o th?t, tôi yêu m?n và gi? d?o ?y t? thu? bé, và dù tôi có ch?t cung ch?ng b? du?c".
L?i kh?ng khái ?y phát sinh t? quy?t d?nh th?t can d?mvà sáng su?t. Quy?t d?nh l?a ch?n cái ch?t m?t cách hiên ngang, v́ tin ch?c r?ng ḿnh s? du?c s?ng muôn d?i (Ga 12, 25).
Vinh phúc ?y, cha Phaolô Lê B?o T?nh dă d?t du?c ngày 06.04.1857 t?i pháp tru?ng B?y M?u (Nam Đ?nh) trong l?i t? bi?t g?i t?i m?i ngu?i: "Anh em ? l?i b́nh an, ch?u khó gi? d?o và can d?m b?n v?ng, d?ng s? ch?t nhé".
Đ?c Thánh Cha Piô X dă suy tôn cha Phaolô Lê B?o T?nh lên b?c Chân Phu?c ngày 02.05.1909. Ngày 19-06-1988, Đ?c Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên b?c Hi?n Thánh.