Nhân dịp Lễ Suy Tôn Thánh Giá mừng
tước hiệu Hội Dòng Mến Thánh Giá, xin mời cộng đoàn xem bài trích dẫn vễ lịch sử
thành lập hội từ website của Dòng MTG Gò Vấp.
Trích từ https://mtggv-mhn.org/lich-su-hoi-dong-men-thanh-gia-go-vap/
I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
1. Hoàn cảnh lịch sử
Giáo Hội Việt Nam từ khi được thành
lập vào ngày 9 tháng 9 năm 1659, chỉ có hai Giáo Phận là Đàng Trong, được trao
cho Đức Cha Lambert de la Motte, cũng là Đấng Sáng Lập Dòng Mến Thánh Giá và
Đàng Ngoài, được trao cho Đức Cha Francois Pallu. Năm 1679, Giáo Phận Đàng
Ngoài được chia làm đôi, Phát Diệm thuộc về Giáo Phận Tây Đàng Ngoài. Ngày 02.04.1901, Đức Giáo
Hoàng Lêô XI, ban sắc lệnh chia Giáo Phận Tây Đàng Ngoài (Hà Nội), thành lập
Giáo Phận mới là Giáo Phận Phát Diệm. Đức Cha Alexandre Marcou Thành là Đức
Giám Mục đầu tiên của địa phận Phát Diệm, nghi lễ nhận địa phận được tổ chức
long trọng tại Tiểu Chủng Viện Phúc Nhạc ngày 08.02.1902. Ngài đã cai quản Giáo
Phận trong vòng 33 năm (1902-1935) và đã có công xây dựng Giáo Phận về nhiều mặt.
Một trong những việc lớn lao đó là thành lập Hội Dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm.
2. Sinh hoạt khởi đầu
Năm 1901, khi địa phận Phát Diệm được
thành lập, đã có ba “Nhà Mụ” Mến Thánh Giá. Các nhà Mụ đứng biệt lập và mỗi nhà
có bà Mụ là bà Bề Trên:
Nhà Phúc Nhạc, thành lập năm 1788
Nhà Bạch Bát (Bạch Liên) thành lập
năm 1749
Nhà Thành Đức thuộc Giáo xứ Cách
Tâm, được thành lập năm 1823
Đến năm 1925, nhà Phát Diệm trở
thành Nhà Mẹ của Hội Dòng. Công việc của chị em là in các sách đạo bằng chữ Nôm,
quen gọi là nhà in, may đồ lễ và làm thuốc
viên.
2.1. Công cuộc cải tổ và canh tân
(1916-1925)
Năm 1916, Đức Cha Marcou trao cho
Cha Louis de Cooman Hành, Cha chính địa phận Phát Diệm, quyền coi sóc và canh
tân Hội Dòng. Một năm sau, tức năm 1917, Toà Thánh bổ nhiệm Ngài làm Giám Mục
Phó địa phận Phát Diệm. Theo đường hướng cải tổ của Bộ Giáo Luật 1917, Đức Cha
Louis thống nhất các Nhà Mụ trong địa phận, soạn hiến pháp mới và qui định việc
khấn dòng theo Giáo Luật. Mới đầu khi nghe nói đến tuyên khấn, nhiều chị phân
vân, không muốn từ bỏ nếp sống quen thuộc cũ, nhưng sau khi được Đức Cha tận
tình hướng dẫn, hầu hết các chị em sẵn sàng hội nhập vào nếp sống tu trì đúng
nghĩa theo các đòi hỏi của Giáo Luật.
2.2. Hoả ngục tấn công (1924 -
1941)
Cuộc cải tổ toàn diện này đã làm
cho hoả ngục tức tối và phản ứng dữ dội. Lực lượng Satan tung ra những cuộc khủng
bố quậy phá, tấn công vào những tập sinh non trẻ của Hội dòng. Thời kỳ này, Mẹ
Anna Trần Thị Bạch Hương giữ chức vụ chị giáo Nhà Tập, mẹ đã chứng kiến và từng
đối thoại với quỷ hoả ngục. Những ngày đầu, cứ khoảng 9 giờ tối thì có tiếng
hét to, dài và ghê sợ ngay trước Nhà Tập, tiếng rung giường, cào gối và thở
dài. Đằng đẵng 17 năm kiên trì chịu đựng, dù quỷ bày ra trăm mưu ngàn chước, nhờ
ơn Thánh Giá Chúa Giêsu, Mẹ Maria, Cha Thánh Cả Giuse và Thánh nữ Têrêsa Hài Đồng
Giêsu, đã không có một chị em nào xin ra về trong thời gian này. Tạ ơn Chúa. Từ
bấy giờ, Nhà Mẹ, Nhà Tập được vui vẻ bình an.
2.3. Lễ khấn đầu tiên của Hội dòng
Mến Thánh Giá Phát Diệm (1925)
Sau chín năm chuẩn bị tinh thần cho
các chị thực sự đi vào đời thánh hiến, Đức Cha Hành nhận thấy lòng khát khao
mãnh liệt và sẵn sàng của các chị, nên hai Đức Cha Giáo phận quyết định tổ chức
Lễ Khấn vào ngày 02.02.1925. Thật là ngày vui mừng trọng đại, ngày mọi người từ
lâu mong đợi đã tới. Lễ Khấn đầu tiên cho 61 Chị theo Giáo Luật đã được cử hành
long trọng sốt sắng. Và Hội dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm là Hội dòng đầu tiên tại
Việt Nam được cải tổ theo Giáo Luật 1917. Bà Anna Na được chọn làm Mẹ Bề trên
tiên khởi từ năm 1925 - 1937. Năm 1931, sau sáu năm khấn tạm, tất cả 61 chị đã
quảng đại dâng hiến trọn đời mình cho Thiên Chúa trong lời khấn trọn đời.
2.4. Hội Dòng Mến Thánh Giá Thanh
Hoá (1932)
Năm 1932, Địa phận Thanh Hoá được
tách ra từ Địa phận Mẹ Phát Diệm. Ngày 09.11.1932, Toà Thánh ban sắc lệnh cho tất
cả các tu viện Mến Thánh Giá Phát Diệm nằm trong địa phận mới được tách khỏi Hội
dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm Mẹ để trở thành Hội dòng Mến Thánh Giá Thanh Hoá,
thuộc quyền Đức Giám mục địa phận Thanh Hoá là Đức Cha Louis de Cooman Hành. Hội
dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm thì thuộc quyền Đức Cha Gioan Baotixita Nguyễn Bá
Tòng, Giám Mục địa phận Phát Diệm và là vị Giám Mục Việt Nam tiên khởi.
2.5. Giai đoạn phát triển của Hội
dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm
Từ năm 1902 đến 1954, Hội dòng có tất
cả 14 Nhà, hoạt động tại 14 giáo xứ trong Giáo phận Phát Diệm. Năm 1954, nhân sự
Hội dòng được 191 chị Khấn, 18 Tập sinh và 14 Đệä tử. Ngoài việc dạy học các học
sinh trường nữ, chị em còn phụ trách các việc mục vụ trong giáo xứ như giúp các
trẻ em xưng tội rước lễ lần đầu, coi sóc các hội đoàn nữ, nhiệt thành tham gia
vào các công việc tông đồ, từ thiện, bác ái. Từ ngày thành lập trong địa phận,
chị em đã rửa tội được 27.525 trẻ em và người lớn trong cơn hấp hối, trong số
đó có tới 17.910 trẻ em đã được nuôi dưỡng ở các nhà Ký nhi do chị em lập ra.
3. Hình thành Hội Dòng
3.1. Biến cố 1954: Bước chân ly tán
Từ khi thành lập năm 1902 đến năm
1954, Dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm đang trên đà phát triển với 14 Tu viện, gồm
191 chị khấn, 18 tập sinh và 14 đệ tử. Ngày 20.07.1954, Hiệp định Genève chia
đôi lãnh thổ Việt Nam đưa tới cuộc di cư vĩ đại của hàng triệu người. Dòng Mến
Thánh Giá Phát Diệm cũng không thoát khỏi tình trạng chung. Ngày 11.07.1954,
đoàn tàu quốc tế chở phái đoàn Phát Diệm cập bến Sài Gòn. Nhà Dòng được chia
thành hai nhóm: Nhóm thứ nhất có các chị giáo và phần lớn các em đệ tử cư trú tại
Nhà dòng Mến Thánh Giá Chợ Quán để dạy học và theo học trường Thánh Linh. Nhóm
thứ hai đa số là các chị lớn tuổi ở Phú Nhuận.
3.2. Năm 1956: Xóm Mới Gò Vấp - Quê
hương thứ hai
Tổng số các chị em định cư tại miền
Nam gồm 182 người: 150 khấn sinh với toàn bộ Ban Điều hành của Nhà dòng, 18 tập
sinh và 14 đệ tử sinh.
Sau một thời gian cố gắng đùm bọc
nhau tại hai cơ sở tạm thời là Chợ Quán và Phú Nhuận, được sự hướng dẫn và giúp
đỡ tận tình của Đức Cha Bề trên Anselmô Tađêô Lê Hữu Từ và cha quản lý Phanxicô
Trần Ngọc Phan, Mẹ Bề trên Anna Trần Thị Bạch Hương đưa chị em về trụ sở mới ở
Xóm Mới, Gò Vấp, thiết lập Nhà Mẹ và Tập viện, chính thức định cư tại Giáo phận
Sài Gòn.
Ngày 04.07.1956, Nhà dòng bắt đầu dựng
được mấy căn nhà gỗ, đơn sơ, mộc mạc và được phép đặt Mình Thánh Chúa, sau một
năm thì khởi công đào chân móng xây nhà nguyện. Ngày 21.07.1957, ngôi nhà nguyện
được khánh thành, chị em long trọng rước Chúa Giêsu Thánh Thể vào ngự nơi nhà
nguyện mới.
Trong sáu năm đầu tiên đặt chân lên
miền Nam, nhờ sự giúp đỡ của Toà Thánh và các vị ân nhân, Nhà dòng đã thành lập
được 11 tu viện.
(Trích dẫn)