Pope: Opioid crisis, cruelty toward migrants are new social ills

 

ByCarol Glatz, Catholic News Service

Oct 23, 2025US/World

 

Nguyên bàn tiếng Anh đăng trong báo điện tử Northwest Catholic của Tổng Giáo Phận Seattle

 

VATICAN CITY —Tình trạng ngược đãi những di dân bơ vơ hiện nay không phải là cách hành xử chủ quyền quốc gia hợp pháp, Đức Giáo Hoàng Leo XIV nói vậy, nhưng nói đúng hơn, nó tiêu biểu cho một tội ác mà chính phủ đang vi phạm hay dung túng.

 

“Những biện pháp ngày càng phi nhân đang được chấp nhận – mà còn được hoan nghênh trên chính trường – những cách đối xử với những kẻ “không được mong muốn này” như là rác rưởi, chứ không phải những con người,” ngài nói tiếp mà không chỉ rõ nước nào trong một bài diễn văn đọc trước những phong trào gọi là thân dân tụ họp tại Vatican, ngày 23 tháng 10.

 

“Các nước có quyền và bổn phận bảo vệ những biên giới của mình, nhưng việc này phải được cân nhắc sao cho hợp với nghĩa vụ cung cấp tị nạn về mặt luân lý,” ngài nói tiếp.

 

Vơi các Kyto hữu, đức giáo hoàng nói, Chúa là tình yêu, và ngài đã “tạo dựng chúng ta và kêu gọi ta sống (với nhau) như là anh chị em.”

Đề tài bảo vệ quyền và phẩm cách của những di dân trên thế giới chỉ là một trong những vấn để đức giáo hoàng để cập đến trong một bài diễn văn lớn vạch ra một số những tệ nạn xã hội mới mà giáo hội phải chú trọng đến, như là cuộc khủng hoảng á phiện chết người ở Hoa Kỳ, cờ bạc trên mạng, những lối sống ham tiêu thụ được bùng lên bởi truyền thông xã hội,  cái gọi là những khoáng chất lấy được những vùng có xung đột, cho người nghèo tiếp cận dễ dàng với kỹ thuật mới trong khi những nhu cầu căn bản về thực phẩm, nơi ở và việc làm bị cắt đứt hay làm ngơ.

 

Buổi họp tại sảnh đường Phaolo VI là một phần của Năm Thánh dành cho các phong trào thân dân và là buổi họp toàn thế giới lần thứ năm của các phong trào này diễn ra tại Rome từ 21-24 tháng 10. Các phong trào này gồm có những tổ chức công nhân không chính thức, cổ vũ thu gom và tái sinh rác thải, quy tụ những công dân nhằm đẩy mạnh việc chăm sóc môi sinh, quy tụ những người sống không chính thức ở ngoại biên của các thành phố, quy tụ các công dân đề cao chăm sóc môi sinh, trợ giúp những nông dân sống vất vưởng và cứu giúp những di dân ngoài biển.

 

Đức giáo hoàng chào đón những người đến tham dự và bảo đảm với họ rằng, giống như vị tiền nhiệm của ngài là Giáo Hoàng Phanxico, ngài tin rằng “nhà ở, việc làm và đất đai là những quyền thiêng liêng, và việc đáng làm là tranh đấu cho những quyền này, và tôi muốn anh em được nghe tôi nói ‘Tôi đây,’ “Tôi đứng bên anh em.’

 

Ngài nhắc lại rằng ngài đã chọn tên Leo bởi vì thư luân lưu đồ sộ của đức giáo hoàng Leo XIII “Rerum Novarum” (Nói về những vấn đề mới) là văn kiện năm vào năm 1891 nói về những thử thách mới về xã hội và kinh tế được đặt ra bởi Cuộc Cách Mạng Công Nghiệp, đặc biệt nhất là những tác động của nó đối với lao động và những quyền của người công nhân.

Đã quá nhiều lần, Đức Giáo Hoàng Leo XIV nói, khi xã hội nhìn vào những “vấn đề mới” của thời đại, người ta nhìn vào “cái gì mới” đối với những kẻ có đặc quyền, có quyền thế và có an toàn tài chánh, giống như những xe không người lái, phone di động kỹ thuật cao, tiền kỹ thuật số và những thứ tương tự khác nữa.

 

 “Nhìn từ nhãn quan của người sống bên lề xã hội mọi việc khác hẳn,” ngài nói tiếp.

 

Phải chăng xin nhà ở, việc làm và đất đai, kể cả thức ăn cho những kẻ bị gạt ra ngoài là một “cái gì mới? Ngài hỏi.  Những nhu cầu nền tảng, cơ bản này hiện nay là những nhu cầu cấp thiết đến nỗi cần phải có một chương mới trong tư duy xã hội của người Kyto hữu về những kẻ bị gạt ra ngoài trên thế giới ngày nay.

 

Thực ra, theo ngài nói, Đức Giáo Hoàng Leo XIII không tập trung vào kỹ thuật công nghệ, hay vào những nguồn năng lượng mới, nhưng là chú trọng vào hoàn cảnh của những công nhân, những người nghèo và những kẻ bi áp bức.

 

Đây là lần đầu tiên và với sự minh bạch tuyệt đối, một vị giáo hoàng nói rằng cuộc vật lộn để sống còn và đòi công lý xã hội có tầm quan trọng cơ bản đối với giáo hội, ngài nói thế.

 

Trong bài diễn văn dài 5 trang này, vị giáo hoàng tìm cách nhỉn thẳng vào những “vấn đề mới,”đang xảy ra  ở ngoài lề xã  hội, nghĩa là những vấn đề gây đau khổ cho những kẻ bị gạt ra ngoài  của thời nay.

 

Chúng ta phải bảo đảm ‘vấn đề mới’ được quản lý một cách thích hợp. Vấn đề này không thể chỉ trao vào tay của giới tinh hoa chính trị, khoa học và văn học, nhưng cần phải bao gồm toàn thể chúng ta.

 

Đảo ngược quá trình gạt bỏ hàng triệu người sống ngoài lề xã hội là tâm điểm của cuộc tranh cãi về những vấn đề mới.

 

Ngài nói, ngày nay, gạt bỏ (người nghèo) ra ngoài là bộ mặt mới của bất công xã hội.

 

Thế nhưng có một điều nghịch lý làm ta ngạc nhiên: tình trạng thiếu đất, thực phẩm, nhà ở và việc làm xứng đáng đi đôi với việc được tiếp cận với kỹ thuật mới.

 

Cell phone, mạng xã hội và cả thông minh nhân tạo hiện đang nằm trong túi của hàng triệu người, kể cả người nghèo, nhưng có nhiều nhu cầu cơ bản khác không thể bị lơ là.

 

Đức Giáo Hoàng Leo khiển trách tính tự tiện có hệ thống này là do quản lý xấu đã sản sinh và gia tăng nhiều thứ bất bình đẳng, viện cớ tiến bộ. Khi không coi nâng cao nhân phẩm là trọng tâm, thì cả hệ thống đều thất bại về mặt công lý.

 

Một vài vấn đề mới của thời nay, như biến đổi khí hậu, có tác dộng tệ hại hơn đối với người nghèo, đức giáo hoàng nói thế.

 

Nhưng ngài nói công nghiệp dược phẩm cũng là một vấn đề mới. Trong khi những bước tiến về y khoa tiêu biểu cho một tiến bộ lớn đối với một số người, một kiểu tôn thờ sức khỏe thể lý dang được quảng cáo, gần như là tôn thờ thân thể. Ngài nói thế.

 

Bất cứ tâm thức nào muốn giảm bớt tính huyền nhiệm của sự đau đớn, biến nó thành một cái gì hoàn toàn phi nhân có thể dẫn tới bệnh ghiền thuốc giảm đau, ngài nói vậy, mà tiền bán thuốc rõ ràng đi vào túi tiền của những hãng dược phẩm này.

 

Việc này cũng dẫn đến bệnh ghiền á phiện, như nó đã tàn phá, nhất là ở Hoa Kỳ. Thí dụ thuốc Fentanyl, thứ thuốc chết người, là nguyên nhân gây tử vong thứ hai trong số những người nghèo trong nước này. Ngài nói vậy.

 

Sự lan tràn của những thuốc tổng hợp mới, ngày càng nguy hiểm hơn, không những chỉ là tội ác, liên quan đến buôn lậu thuốc, nhưng còn liên quan đến việc sản xuất dược phẩm và lợi nhuận của chúng, thiếu tiêu chuẩn đạo lý toàn cầu. Ngài nói thêm.

 

Một mặt khác của những vấn đề mới gây thiệt hại cho những người bị gạt ra ngoài lề xã hội là lối sống tiêu thụ không kiềm chế được và mức cao của thành công kinh tế, một lối sống thường xuyên được quảng cáo, nhất là trên truyền thông xã hội.

 

Bệnh ghiền cờ bạc kỹ thuật số, với những sàn chơi của nó được thiết kế để tạo ra bệnh ghiền bộc phát và tạo những thói quen đam mê, cũng là một vấn đề mới, ngải nói vậy.

 

Vũ Vượng dịch