Chúa Nhật Lễ Lá và Tuần Thánh
Chúa Nhật Lễ Lá
(tiếng La-tinh gọi là: Dominica in Palmis de passione Domini) là ngày Chúa Nhật
trước Lễ Phục Sinh và cũng là ngày Chúa Nhật sau cùng của Mùa Chay. Chúa Nhật
này cũng còn là sự khởi đầu của Tuần Thánh nữa, nhưng là một cái nhìn trước và
là một sự cử hành trước của Đại Lễ Phục Sinh với cuộc tưởng nhớ tới cuộc khải
hoàn tiến vào Giê-ru-sa-lem của Chúa Giê-su: Dấu chỉ cho vương quyền của Chúa
Ki-tô chính là việc dân chúng reo hò và trải những cành lá thiên tuế trên đường
Ngài đi (xc. Mt 21, 8-9). Vào ngày này tại các nhà thờ Công Giáo, người ta sẽ tổ
chức các cuộc rước lá từ bên ngoài nhà thờ và tiến vào trong nhà thờ. Trước khi
tiến hành cuộc rước lá, linh mục chủ sự sẽ làm phép những cành lá đó. Những
cành lá xanh được sử dụng trong cuộc rước nêu trên chính là “những dấu chỉ của
sự sống và của sự chiến thắng, mà qua chúng, chúng ta tôn thờ Chúa Ki-tô là
Thiên Chúa của chúng ta.“ (Lời dẫn vào Sách Lễ Rô-ma) Ở đây đã thể hiện rõ điều
mà nó sẽ trải rộng ra cho tới Đại Lễ Phục Sinh mà Bài Đọc II trong ngày Lễ Lá
nói tới với một cách thức hết sức tuyệt vời:
“Người đã hoàn
toàn trút bỏ vinh quang, mặc lấy thân nô lệ, trở nên giống phàm nhân, sống như
người trần thế. Người lại còn hạ mình, vâng lời cho đến nỗi bằng lòng chịu chết,
chết trên cây Thập Tự. Chính vì thế Thiên Chúa đã siêu tôn Người, và tặng ban
danh hiệu, trổi vượt trên muôn ngàn danh hiệu.“ (Pl 2,7-8)
Vào thời cổ đại,
những cây thiên tuế được tôn kính như là những cây thánh. Tại phương Đông, người
ta vinh danh các quân nhân chiến thắng bằng việc trao cho họ những cành lá
thiên tuế. Sang thời Tân Ước, những cành lá thiên tuế đã được các tín hữu coi
như là biểu tượng của các vị Tử Đạo. Những cành lá đó biểu thị sự chiến thắng của
các Ngài trên các mãnh lực sự ác.
Ngày Chúa Nhật Lễ
Lá với một cuộc rước lá được cử hành trước tiên tại Giê-ru-sa-lem vào năm 400.
Cuộc rước này nhằm tưởng nhớ tới biến cố Chúa Giê-su khải hoàn tiến vào thành
thánh Giê-ru-sa-lem như được thuật lại trong Tin Mừng theo Thánh Gio-an: “Hôm
sau, dân chúng lũ lượt tuốn đến mừng Lễ. Thoạt nghe tin Chúa Giê-su tới
Giê-ru-sa-lem, họ cầm nhành lá thiên tuế ra đón người và reo hò: Hoan hô! Hoan
hô! Chúc tụng Đấng ngự đến nhân danh Chúa! Chúc tụng vua Israel!“ (Ga 12,12-14)
Thực ra, cũng giống
như trong Phụng Vụ của ngày thứ Năm và thứ Sáu Tuần Thánh, việc tổ chức rước lá
không chỉ có nghĩa là một sự tái hiện lại những biến cố đã xảy ra tại
Giê-ru-sa-lem vào thời Chúa Giê-su, nhưng cũng còn có nghĩa là, để cho những
người đang tham dự cuộc rước hay tham dự các nghi lễ khác của Phụng Vụ Tuần
Thánh, tham dự vào các biến cố được kỷ niệm đó, giống như những người sống vào
thời mà các sự kiện đó xảy ra, đã tham dự vào các sự kiện đó. Ngoài ra, việc tổ
chức cuộc rước lá cũng còn nhắm tới việc tuyên xưng niềm tin vào Chúa Ki-tô.
Từ thế kỷ thứ
VIII, việc tổ chức Ngày Chúa Nhật Lễ Lá với một cuộc rước lá đã lan sang tận
Tây Phương. Tuy nhiên, cây cọ hay cây thiên tuế không mọc được tại vùng Trung
Âu và Bắc Âu. Vì thế, tại đó, người ta đã thay cành cọ hay cành thiên tuế bằng những loại lá cây khác, chẳng hạn như
cành gỗ thích, cành sồi, cành bạch dương, hay cành ô-liu v.v… Những cành lá đó
sẽ được làm phép trước khi rước. Người ta coi những cành lá ấy như là những vật
có công hiệu bảo vệ con người trước những tai họa, chẳng hạn như trước dịch bệnh
hay trước việc bị sét đánh. Vì thế, sau khi được sử dụng trong Lễ Lá, người ta
sẽ mang những cành lá đó về nhà và đặt chúng ở những nơi trang trọng trong nhà.
Sang năm sau, những
cành lá đó sẽ được đốt thành tro để sử dụng trong ngày Thứ Tư Lễ Tro, tức ngày
bắt đầu Mùa Chay. Trong ngày Thứ Tư ấy, vị linh mục sẽ dùng tro nêu trên để ghi
dấu Thánh Giá trên trán hay trên đầu các tín hữu và mời gọi mọi người nhớ đến
thân phận cát bụi của mình, cũng như mời họ thống hối.
Tại Việt Nam,
cây cọ hay cây thiến tuế có thể sống ở khắp nơi. Tuy nhiên, trong ngày Lễ Lá,
các tín hữu Công Giáo Việt Nam không chỉ sử dụng cành thiên tuế, nhưng cũng còn
sử dụng lá dừa, và thậm chí cả lá cau nữa để đi rước. Sở dĩ như thế là vì cây dừa
và cây cau cũng cùng thuộc họ cọ với cây thiên tuế, nhưng lại phổ biến và dễ
dàng kiếm được hơn.
Như đã nói ở
trên, Tuần Thánh được bắt đầu với Chúa Nhật Lễ Lá. Tuần này đạt tới cao điểm của
nó với ba ngày cuối cùng được dành để cử hành cuộc khổ hình, cái chết và sự phục
sinh của Chúa Giê-su.
Lm Đa-minh Thiệu
O.Cist